بیماری های شایع ماهیان خاویاری

ماهیان خاویاری در طبیعت نسبت به دیگر گونه های ماهی در مقابل بیماری های مختلف، با توجه به سیکل زندگی پیچیده شان، که در محیط های مختلف آبی طی می کنند مقاومتر هستند ( دریایی، لب شور، آب شیرین). فقط چند نوع از بیماری های قارچی، ویروسی، باکتریایی، انگلی، تغذیه ای و محیطی در ماهیان خاویاری گزارش شده است. اکثریت بیماری های ماهیان خاویاری مشابه دیگر ماهیان پرورشی (کپور، قزل آلا و غیره) هستند و مخصوص ماهیان خاویاری نیستند. تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری ها از روش مرسوم پاتولوژیک ماهی باید انجام شود. بیماری های ویروسی استثناء هستند. در ماهیان خاویاری چهار خانواده از ویروس ها شناسایی شده اند.
که شامل: Adenoviridae ، Herpesviridae ، Iridoviridae ، Papovaviridae می باشد. اعضای Herpesviridae ، Iridoviridae بیشترین و جدی ترین ویروسها در ماهیان خاویاری هستند. ایریدوویروس تاس ماهی سفید (WSIV) شناخته ترین ویروس در میان ماهیان خاویاری است. خواستگاه این ویروس در تاس ماهی سفید می باشد که در ایالات متحده آمریکا گزارش شده است. و ویروس مشابهی نیز در تاس ماهی روسی در شمال اروپا نیز گزارش شده است. هنوز درمان موثری برای این ویروس یافت نشده. ساپرولیگنازیس یکی از شایعترین بیماری های قارچی در ماهیان خاویاری می باشد. تخم های مرده و بارور نشده اغلب دچار این نوع قارچ می شوند، بنابراین ضروری است که جهت پیشگیری از قارچ زدگی تخم های سالم اقدام به درمان مناسب نمود. به غیر از تاثیر مستقیم بر تخم ها ساپرولیگنازیس بر میزان اکسیژن محلول در سیستم های انکوباسیون تاثیر منفی دارند. برای پیشگیری یا درمان استفاده از رنگ های آلی و مواد شیمیایی ارائه شده در زیر توصیه می شود.
1 – مالاشیت گرین : 10 میلیگرم در لیتر به مدت 10 دقیقه و یا 5 میلیگرم در لیتر به مدت 15 دقیقه
2 – متیلن بلو : 100 میلیگرم در لیتر یا 50 میلیگرم در لیتر برای یک ساعت
3 - violet -K - C24H28N3Cl : به مقدار 5 میلیگرم در لیتر برای 30 دقیقه
لازم به ذکر است که مالاشیت سبز فوق العاده سرطانزا و جهش زا است و استفاده از آن در پرورش ماهی توصیه نمی شود ( در اتحادیه اروپا و بعضی از کشورها استفاده از آن ممنوع است). با این حال استفاده از آن در پرورش ماهیان خاویاری به منظور حفظ ذخایر آن مجاز است ( نه برای ماهی که به مصرف انسان می رسد). در دو مرحله درمان باید انجام گیرد، در مرحله 18 بلاستوپور و مرحله 28 که قلب به صورت لوله صاف و دراز می باشد. تخم های مرده و تخم های آلوده به ساپرولیگنا را می توان با استفاده از یک شیلنگ با قطر مناسب سیفون نمود. از دیگر روش های موثر استفاده طولانی مدت ویولت-کا با غلظت کمتر از 0.3 میلی گرم در لیتر از ابتدای انکوباسیون تا مرحله 34-33 (جنبش جنین) می باشد. دوز باید 60 – 96 قطره ( 12 – 7.5 میلی لیتر در دقیقه ) از محلول استاندارد ( 1.5 گرم در لیتر) برای آب مورد نیاز سیستم انکوباسیون (4 m3/h) که غلظت 0.3-0.2 میلیگرم در لیتر را حفظ کند. به منظور جلوگیری از بیمار شدن لارو و بچه ماهی، بهترین راه کار نظارت بر کیفیت آب و خوراک و جلوگیری از عوامل استراس زا نظیر تراکم بالا و دستکاری بی مورد می باشد. شایعترین بیماری های در طول پرورش بچه ماهی انگلهای خارجی (i.e. Trichodina, Diclybotrium, Nitzschia) و عفونت های باکتریایی می باشند. اکثریت انگلهای دیگر و بیماری می تواند وضعیت فیزیولوژیکی تعدادی از ماهیان را وخیم کند اما تلفات زیادی ایجاد نمی کند. در برخی موارد تخم ها به انگل داخلی Polypodium hydriforme مشاهده شده است.